El Yazmaları’nın notu: Sayıları bir milyonu bulan ve artık yeni bir sektör olarak beliren motokuryelerin çalışma koşulları her geçen gün ağırlaşıyor. Esnek ve güvencesiz çalışma koşullarının yanı sıra, ülkenin batı kesimlerini vuran fırtınalar, motokuryelerin iki gün içerisinde onlarca iş kazası geçirmelerine neden oldu. Turizm, Eğlence ve Hizmet İşçileri Sendikası (TEHİS) eş sözcüsü ve site yazarımız Tolga Kubilay Çelik’in motokuryelerin yakıcı sorunları üzerine kaleme aldığı yazıyı okuyucularımızın ilgisine sunuyoruz.
Pandemi sürecinde insanların evden çıkamaması, uzaktan eğitim ve uzaktan çalışma insanların günlük hayat pratiklerinde bir dönüşüm yarattı. Bunun direkt yansıması online alışverişin artması oldu.
Yeme içme sektörünün tüm ürünlerinin eve servis edilmeye başlaması, bir anda kuryelerin sayısının artmasına neden oldu. Bu durum yalnızca yeme içme sektöründe yaşanmadı. Birçok iş kolunda üretilen ürünler, artık aracı taşımacılık şirketlerinde çalışan kuryeleri ya da şirketin kendi kuryeleri tarafından direkt alıcıya iletiliyor.
Üretim Yağması ve Motokuryeler
Pandemiden önce yüz bin olan motokuryelerin sayısı bugünlerde bir milyon olarak ifade ediliyor. İşsizliğin ve güvencesizliğin derinleştiği, hâlihazırda iş bulmayı bekleyen yüz binlerce işsizin olduğu bir ortamda her an herkesin kurye olabileceği bir gerçeklik içerisindeyiz.
Patronlar bize şunları söylüyor: “Yüz binlerce işçi işsiz durumda, siz en azından çalışabiliyorsunuz.” Bu söylemler çalışan işçilere mobing olarak yansıyor. Bu yoğunlukta biriken işçilerin yarattığı bu yeni iş kolunda, sömürü çarklarının bu kadar güçlü işlemesinin yegâne sebebi örgütsüzlüktür.
Bu örgütsüzlük neticesinde ise güvencesiz ve esnek çalışma koşulları iş kolunu bütünüyle sarmalamış durumda. İşini kaybetmek istemeyen işçi; hızlı çalışmaya zorlanıyor. Hizmet alanlara vaat edilen 20-30 dk gibi teslimat süreleri motokurye kazalarının artmasına neden oluyor. Bu da trafik kurallarının ihlal edilmesine neden oluyor ve böylece iş kazalarını ve iş cinayetlerini arttırıyor. Aslında durum bir üretim yağması olarak cereyan ediyor. “Hızlı çalış, çok çalış” gibi söylemlerle uygulanan dağıtılan paket sayısına endeksli ödemeler, işçilerin kazalar yapmalarına yol açıyor.
Esneklik ve Güvencesizliğe Karşı Mücadele
Sendikamız TEHİS tam da bu noktadan hareket ediyor. Örgütsüz, güvencesiz ve gittikçe nüfusu artan bir iş kolunda faaliyetlerini sürdürüyor. İş kolunun içerisinde büyük bir bilinçlenme çabasının içine girmeye hazırlanıyoruz. Gerekli iş eğitimleri verilmeyen, gerekli teknik ekipman desteği sunulmayan, düşük ücrete çalışan ve omuzlarına yapılabilecek olandan daha fazla iş yükü binen kuryeler, ölümle burun buruna çalışıyor. Bu yüzden birçok arkadaşımız ya yaşamını yitirdi ya da ciddi kazalar geçirdi.
Geçtiğimiz gün, aşırı iklim olaylarından kaynaklı yaşanan fırtına koşullarında motokuryelerin hayatta kalma mücadelesini hep birlikte gördük. Sendikamız bu konuda sorumluluk alarak bir kriz masası kurdu ve fırtına koşullarında motokuryelerin işten kaçınma hakkı ve güvenceli ücretli izin hakkını da öne çıkararak, firmalara geri adım attırdı. Ancak motokuryelerin talepleri bununla sınırlı değil.
Bütünlüklü düşünüldüğünde Türkiye işçi sınıfının diğer iş kollarında da yaşadığı temel sorun olan esnek ve güvencesiz çalışma, motokuryelerin çalışma koşullarından biri haline getirilmeye ve fiili bir biçimde iş hayatının içine sokulmaya çalışılıyor.
Sonuç olarak motorlu kurye sektörü bugün güvencesiz çalışma ve işsizlik arasında salınan bir sektördür. Sendikamızın bu konuda ilk günden beri söylediği zemini korumaktadır. Tüm motokuryelere ve tüm işçilere güvenceli yaşam ve iş talebini sürdürüyoruz. Bu talebi örgütlemek de sendikamızın sorumluluğu ve görevi.
Çözüm Yolu ve Taleplerimiz
Motokuryeler sorunlarının karşısında, çözüm olanağına sahiptir. Kendi gücümüzün farkına varıp, yan yana gelerek patronların bizi gittikçe güvencesiz koşullara itmelerine izin vermeyelim. Bu sorunlarımızın çözüm yolu daha fazla örgütlenmemizden geçiyor.
Sendika olarak motokuryeler için acil taleplerimiz şunladır:
- Gerçekçi olmayan teslimat sürelerini işçilere dayatan patronlara ve işletmelere yaptırım uygulansın, işletmeler denetlensin!
- Motokuryelerin çalışma koşulları ve hayatları yasalar yoluyla garanti altına alınsın, meclis bu konuda toplansın!
- Kayıt dışı işçi çalıştırmak suçtur! Bütün motokuryeler için güvenceli ve sigortalı çalışma koşulları hayata geçirilsin. Kayıt dışı çalıştırılma ortadan kaldırılsın!
- Yemek Sepeti, Getir, Trendyol vb. uygulamalar aracılığıyla motokuryeler için uygulanan puanlama sistemi derhal kaldırılsın!
- Tüm motokuryelerin sendikal haklara erişimi sağlansın!
-
Motokuryelik tehlikeli işler statüsüne alınsın!
