Büyük tarım ve maden endüstrisi kuruluşlarının güçlü desteğiyle seçilen Bolsonaro, iktidardaki ilk 7 ayında, orman korunmasından sorumlu hükümet kurumlarını hızlıca yıpratmaya başladı.
Çevre kurumlarını güçsüzleştirip onları, tarım lobisinin önderi tarafından yönetilen tarım bakanlığının denetimine aldı. Kabinesinin dışişleri bakanı, iklim bilimini küresel Marksist bir komplo olarak nitelendirdi.
Hükümetin son verilerine göre, Brezilya’daki Amazonların ormansızlaştırılması dakikada üç futbol sahası boyutunu aştı. Bu durumda, dünyanın en büyük yağmur ormanı toparlanamayacak bir “geri dönüşsüz” noktaya doğru itiliyor.
Geçen seneye kıyasla Mayıs ve Haziran aylarındaki artışın ardından bu keskin yükseliş, Cumhurbaşkanı Jair Bolsonaro’nun yasadışı toprak istilasına, tomrukçuluğa ve orman yakmaya yeşil ışık yaktığına dair korkuları doğruluyor.
2015 yılında faaliyete başlayan mevcut Deter B uydu sisteminin gözetim verilerine göre, Temmuz ayında yok edilen 1,345 kilometrekare, bugüne kadar kaydedilmiş daha önceki aylık rekordan yüzde 33 daha fazla.
Temmuz ayının son beş günündeki verilere göre Brezilya, uzun yıllardan sonra ilk defa bir ay içinde [Temmuz ayı] Büyük Londra’dan daha büyük bir orman bölgesini kaybediyor.
Küresel iklimin dengelemesinde yağmur ormanlarının rolü, ağaç örtüsündeki istikrarlı erozyon tarafından zayıflatılıyor. Bilim insanları bölgenin ormandan savanaya gerilemesiyle büyüyen tehlike konusunda uyarıyor, ormanın karbon emme kapasitesinin ciddi oranda düşmesinin bütün gezegeni ilgilendiren sonuçları olacak.
Brezilya’daki Ulusal Amazonlar Araştırma Enstitüsünden Profesör Philip Fearnside, “Bu endişeleri tekrar etmek önemlidir. Birtakım devrilme noktaları var ve uzak değiller. Tam olarak neredeler, onu bilmiyoruz. Fakat biliyoruz ki, çok yakınlar. Bu demek oluyor ki, hemen bir şeyler yapmamız lazım. Ne yazık ki, şu anda olan bu değil. Herhangi bir sorun olduğunu dahi inkâr eden kişiler var.” diyor. Bu durum aynı zamanda, Avrupa Birliği parlamenterlerinin Güney Amerika ülkesinin Paris Antlaşmasıyla uyumlu bir şekilde ormansızlaştırmanın yavaşlatmasını içeren anlaşmaya uymadığına karar kılmaları halinde, Brezilya’nın gelmiş geçmiş en büyük ticari anlaşmasını da tehlikeye atabilir.
Ulusal Uzay Araştırma Enstitüsünün verileri, enstitünün başkanını eleştiren ve verileri karalayarak yalanlamaya çalışan Bolsonaro için büyüyen bir utanç.
Bu haftanın başında cumhurbaşkanı, hazırlıksız yakalanmamak için, rakamların bilim ve teknoloji bakanlığı tarafından kamuoyuna açıklanmadan önce süzgeçten geçirilmesi ve bilgilerin önce kendisiyle paylaşılması konusunda ısrar etmişti.
Bu, şu anda olduğundan farklı bir uygulamaya gidilerek, verileri her gün otomatik olarak güncellemek yerine gelecekte incelenebileceğine [sansürleneceğine] dair endişeleri arttırdı.
Büyük tarım ve maden endüstrisi kuruluşlarının güçlü desteğiyle seçilen Bolsonaro, iktidardaki ilk 7 ayında, orman korunmasından sorumlu hükümet kurumlarını hızlıca yıpratmaya başladı.
Çevre kurumlarını güçsüzleştirip onları, tarım lobisinin önderi tarafından yönetilen tarım bakanlığının denetimine aldı. Kabinesinin dışişleri bakanı, iklim bilimini küresel Marksist bir komplo olarak nitelendirdi. Orman gözetim kurumu İbama*, Cumhurbaşkanı ve kimi bakanlar tarafından yasadışı bir şekilde topraklara el koyan ve tomrukçuluk yapanlara cezalar çarptırdığı için eleştirildi. Üstelik hükümet doğa rezervlerinin, yerli halkların bölgelerinin ve orman halklarının sürdürebilir üretim bölgelerinin korumasını zayıflattı ve iş insanlarını bahsi geçen bölgelerdeki topraklarda karşı-talepte bulunmaya davet etti.
Bu, ormanı istila edip ticari amaç için kullanmak isteyenleri cesaretlendirdi. Onlar, toprağın değerinin artacağına dair spekülatif umutlar taşıyorlar ve ayrıca toprağı sığır otlağı, soya tarlası ve maden olarak kullanmak istiyorlar.
Bu ayın başlarında, Venezüella ile olan sınıra yakın Yanomami yerli halkının bölgesinin binlerce altın madencisi tarafından illegal bir şekilde istila edildiği bildirildi. Folha gazetesine göre başka yerlerde, yasadışı ağaç kesimi yapanlar İbama’nın koruma faaliyetlerine karşı iki saldırı gerçekleştirdiler. Söylenenlere göre 4 Temmuz’da, Rondônia eyaletinde Espigão d’Oeste’de bir İbama kamyonunu ve geçen haftaki raporlara göre Pará eyaletinde Placas’ta da köprüleri yaktılar.
Olayların hemen ardından Rondônia’da bir konuşma yaparken Çevre Bakanı Ricardo Salles, kendi yetkililerini savunmak yerine yasadışı ağaç kesenleri savunduğuna dair bir izlenim vererek, “Kereste endüstrisi saygıyı hak etti… Bugün Brezilya’da olanlar, ne yazık ki, her zaman gerçek dünyayla bağlantılı olmayan yasa, kural, düzenleme üreten, yıllardır süren kamu politikasının sonucudur. Bizim şu an yaptığımız, kuzeyinden güneyine gerçek dünyanın tüm ülkelerinde uygulanan yasal uygulamaları buraya getirmek.” şeklinde konuştu.
Bir G20 zirvesi sırasında, Bolsonaro Alman Şansölye Merkel’e onun Brezilya’yı eleştirme hakkı olmadığını, çünkü Brezilya’nın koruma bilançosunun Avrupa’nınkinden daha iyi olduğunu söyledi. Bu şüpheli bir iddia, çünkü Dünya Bankası rakamlarını veren Climate Observatory’e göre, Almanya kendi topraklarında Brezilya’nınkinden çok daha büyük bir kısmı koruma altına aldı.
Ayrıca, Brezilya hızlıca geriye gidiyor. 2006 ve 2012 arasında yaşanan ormansızlaştırma oranındaki yüzde 80’lik düşüşünün ardından sonraki hükümetler korumaları gevşettiler. Ormanların tıraşlanması yavaş yavaş arttı. Geçen yılki ormansızlaştırma önceki on yılın en yüksek rakamına göre yüzde 13 oranında yükseldi. Bu yıl durum daha kötü olma yolunda ve 2000’li yılların başındaki karanlık günlere doğru bir gerileme söz konusu.
Çevre grupları tarafından bir güç birliği olarak kurulmuş bir STK olan Climate Observatory’nin yönetici sekreteri Carlos Rittl “Ne yazık ki bu çok saçma ama kimseyi şaşırtmamalı. Cumhurbaşkanı Jair Bolsonaro ve bakan Ricardo Salles bizim sosyo-ekolojik politikalarımızı parçalamaya çalışıyor.” diyor. Rittl şunları da ekliyor: “Salles ormansızlaştırma ile mücadele eden politikaları geliştirmekten sorumlu olan daireyi yok etti. İbama’nın dokuz bölge ofisinden sekizine yönetici atanmadı ve çevre suçlarına karşı yürütülen operasyonlar Ocak ve Nisan 2019 arasında, geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 70 oranında azaldı.”
Deter uydu verileri [ormanın durumu konusunda] yalnızca başlangıç olarak kabul edilse de, genel olarak daha uzun vadeli eğilimler için bir kılavuz niteliğinde. Daha ayrıntılı yıllık veriler yılın sonuna doğru, Ulusal Uzay Araştırma Enstitüsüne ait daha güçlü bir uydu olan Prodes uydu sisteminin verileri hesaplandıktan sonra yayımlanılıyor.
İklim istikrarı için ağaçlar hayatî öneme sahip. Yakın geçmişte yayımlanan bir araştırma, bir trilyon ağacın dikilmesinin insan faaliyeti sonucunda atmosfere pompalanan emisyonların yüzde 66’sını yok edebileceğini ileri sürdü. Fakat bilim insanları, mevcut ormanların, özellikle tropikal bölgelerdekilerin, korunmasının çok daha önemli olduğunu vurguluyorlar.
*IBAMA Brezilya çevre bakanlığına bağlı olarak çalışan özel bir birim. Doğanın, ormanların, özellikle Amazonların korunması çerçevesinde, yasadışı faaliyetlere karşı hareket eden, bu tür faaliyetleri engellemeye çalışan ve aykırı faaliyetleri cezalandırma yetkisine sahip olan bu birim çevre bakanlığına bağlı olsa da, kısmi olarak özerk hareket edip kimi zaman hükümetler ile çelişen politikalar izleyebiliyor.
The Guardian’ın web sitesinden Max Zirngast tarafından Türkçeye çevrildi.
Kaynak: https://www.theguardian.com/world/2019/jul/25/amazonian-rainforest-near-unrecoverable-tipping-point
