El Yazmaları’nın notu: Green New Deal (Yeşil Yeni Mutabakat) ABD’de 2018 ara seçimlerinde Demokrat Parti’den Temsilciler Meclisi’ne giren 29 yaşında Puerto Rico kökenli Alexandria Ocasio-Cortez ve uzun senedir ekoloji konusunda aktif olan Massachussets eyaleti senatörü Ed Markey tarafından hazırlanıp, Alexandria Ocasio-Cortez tarafindan ise parlamentoya bir yasa teklifi olarak sunuldu.
İsim olarak Franklin Roosvelt’in 1932’de ilan ettiği ve bir dizi Keynesyen önlemler içeren “New Deal”ine gönderme yapan teklifte amaç, New Deal gibi ekonomik krize karşı önlemler almak değil, ekolojik krize karşı toplumsal ve ekonomik alanın dönüşümünü sağlamak. Yasa teklifi ABD’den İngiltere ve Kanada’ya kadar birçok ülkede tartışmalara yol açtı. Marksistler, doğa savunucuları, feministler, Demokratik Sosyalistler, Corbynistler vb birçok hareket meseleyi çeşitli biçimleriyle ele alan tartışmalar içerisinde oldular. El Yazmaları olarak Green New Deal’in kendisinin ekolojik krize karşı kesin bir çözüm getireceğini düşünmüyoruz, lakin yasa teklifi çerçevesinde oluşan tartışmaların oldukça verimli ve Türkçeye kazandırılmaya değer olduklarını düşünüyoruz. Bu çerçevede bir dizi yazıyı Türkçeye çevirmeyi ama ilk olarak yasa teklifinin kendisini çevirmeyi uygun gördük. Ekin Barış Şah tarafından Türkçeye çevrilen yasa teklifi metnini siz değerli okuyucularımızın ilgisine sunuyoruz. Ardından GND ile ilgili çeşitli polemik yazılarından oluşan bir derlemeye Tercümeler kategorimizde yer vermeyi planlıyoruz.
Federal Hükümetin Yeşil Yeni Mutabakat oluşturması hakkında önerge.
Devletlerarası İklim Değişikliği Paneli tarafından yayımlanan Ekim 2018 tarihli “1,5 Santigrat Derece Küresel Isınma Hakkında Özel Rapor” isimli belge ve Kasım 2018 tarihli Dördüncü Ulusal İklim Değerlendirme Raporu şu bulgulara ulaşmıştır:
(1) Geçtiğimiz yüzyılda gözlenen iklim değişikliğinin baskın nedeni insan faaliyetleridir.
(2) Değişen iklim, deniz seviyesinin yükselmesine, orman yangınlarında artışa, şiddetli fırtınalara, çölleşmeye ve insan hayatını, büyük toplulukları ve kritik altyapıyı tehdit eden diğer şiddetli hava koşullarına neden olmaktadır.
(3) Sanayileşme öncesi seviyelere göre 2 derecelik bir küresel ısınma şunlara yol açacaktır:
(A) Küresel ısınmadan en çok etkilenen bölgelerden kitle göçleri,
(B) ABD’de 2100 yılına kadar 500 milyar doları aşan ekonomik üretim kaybı,
(C) ABD’nin batısında 2050 yılına kadar 2019 öncesine oranla yıllık en az iki kat ormanlık alanı yakacak orman yangınları,
(D) Dünyadaki bütün mercan kayalıklarının yüzde 99’unun kaybı,
(E) 2050 yılına kadar ölümcül ısıl strese maruz kalacak küresel çapta 350 milyondan fazla insan,
( F) ABD’de kamu altyapısının ve kıyılardaki gayrimenkullerin 1 trilyon dolara kadar zarar görme riski ve
(4) Değişen iklimin en şiddetli etkilerinden korunmak için küresel sıcaklıklar sanayileşme öncesi oranların 1,5 derece fazlasını geçmemelidir. Bunu sağlamak için şunlar gerekmektedir:
(A) 2030 yılına kadar insan kaynaklı sera gazı salınımının 2010 seviyesinden küresel çapta yüzde 40 ila 60 oranında düşürülmesi ve
(B) 2050’ye kadar net sıfır karbon salınımı.
Amerika Birleşik Devletleri orantısız sera gazı salınımının tarihsel olarak sorumlusu olduğu, 2014 yılında küresel sera gazı salınımının yüzde 20’sini gerçekleştirdiği ve yüksek teknoloji kapasitesine sahip olduğu için ekonomik dönüşüm yoluyla salınımları azaltmada öncü bir rol üstlenmelidir.
ABD şu anda çeşitli krizlerle karşı karşıyadır:
(1) ABD nüfusunun önemli bir kısmı temiz hava, temiz su, sağlıklı gıda gibi temel ihtiyaçlar ve yeterli sağlık hizmeti, barınma, ulaşım ve eğitime erişemezken ortalama yaşam süresi kısalıyor.
(2) 40 yıllık bir ücret durgunluğu, sanayisizleşme ve emek karşıtı politikalar eğilimi. Bunların sonuçları:
(A) 1970’lerden bu yana artan emek üretkenliğine rağmen genel olarak yerinde sayan saatlik ücretler,
(B) Büyük Durgunluk öncesi gelişmiş ülkeler arasında üçüncü en kötü sosyoekonomik hareketlilik seviyesi,
(C) Birleşik Devletler’deki işçilerin kazançlarının ve pazarlık güçlerinin erozyonu,
(D) Yerel, eyaletsel ve federal düzeylerdeki kamu çalışanlarının iklim değişikliğinin zorluklarına karşı mücadele etmeleri için gerekli kaynakların yetersizliği.
(3) 1920’lerden bu yana en büyük gelir adaletsizliği:
(A) Büyük Durgunluk sonrası ekonomik toparlanmanın ilk yıllarındaki kazançların yüzde 91’ini elde eden tepedeki yüzde 1,
(B) Orta gelirli beyaz aile ile orta gelirli siyah aile arasında 20 katlık zenginlik farkı yaratan ırka dayalı gelir adaletsizliği
(C) Kadınların erkeklerin gelir ortalamalarının yaklaşık olarak yüzde 80’i oranında gelir elde etmelerine neden olan cinsiyetçi gelir uçurumu
İklim değişikliği, kirlilik ve çevresel tahribat; yerli halkları, beyaz olmayanları, göçmen grupları, sanayisizleşmiş toplumları, nüfusu azaltılmış kırsal toplulukları, yoksul, az gelirli işçileri, kadınları, yaşlıları, evsizleri, engellileri ve gençliği (bu girizgâhta savunmasız gruplar olarak adlandırılacak) orantısız bir şekilde etkileyerek sistematik ırksal, bölgesel, toplumsal, çevresel ve ekonomik adaletsizlikleri (bu girizgâhta ‘sistematik adaletsizlikler’ olarak adlandırılacak) daha da derinleştirmiştir.
İklim değişikliği ABD’nin ulusal güvenliğine doğrudan bir tehdit oluşturmaktadır:
(1) Dünya çapında ülkelerin ve toplumların ekonomik, çevresel ve toplumsal istikrarını etkilemektedir.
(2) Tehdit artırıcı bir rol üstlenmektedir.
İkinci Dünya Savaşı boyunca federal hükümet eliyle gerçekleştirilen seferberlikler ve Yeni Mutabakat Amerika Birleşik Devletleri’nin gördüğü en müthiş orta sınıfı yaratmıştı ama savunmasız grupların birçok üyesi bu seferberliğin sağladığı ekonomik ve sosyal yardımların birçoğundan mahrum kalmıştı. Temsilciler Meclisi’nin İkinci Dünya Savaşı’ndan ve Yeni Mutabakat’tan bu yana görülmemiş büyüklükte yeni bir ulusal, toplumsal, endüstriyel ve ekonomik seferberliği onaylaması
(1) ABD’de milyonlarca yüksek maaşlı, iyi iş yaratmak,
(2) ABD’de yaşayan herkes için eşi görülmemiş seviyelerde refah ve ekonomik güvenlik sağlamak,
(3) Sistematik adaletsizliklere karşı harekete geçmek için tarihi bir fırsattır. İşte bu yüzden Temsilciler Meclisi şunları karara bağlamalıdır:
(1) Federal Hükümetin görevi:
(A) Tüm gruplar ve işçiler için adil bir dönüşüm yoluyla sera gazı salınımını sıfırlamak,
(B) Milyonlarca yüksek maaşlı, iyi iş yaratmak ve ABD’de yaşayan herkes için refah ve ekonomik güvenliği teminat altına almak,
(C) ABD’de 21’inci yüzyılın gerekliliklerini sürdürülebilir bir şekilde karşılayabilecek altyapı ve endüstri yatırımları yapmak,
(D) ABD’de yaşayan herkes için gelecek nesiller boyunca
(i) Temiz hava ve su
(ii) İklim ve topluluk direnci
(iii) Sağlıklı gıda
(iv) Doğaya erişim ve
(v) Sürdürülebilir bir çevreyi güvence altına almak,
(E) Yerli halkları, beyaz olmayanları, göçmen grupları, sanayisizleşmiş toplumları, nüfusu azaltılmış kırsal toplulukları, yoksul, az gelirli işçileri, kadınları, yaşlıları, evsizleri, engellileri ve gençliği (bu önergede savunmasız gruplar olarak adlandırılacak) ezen bugünkü baskıları sonlandırarak, geçmişteki baskıları telafi ederek ve gelecekteki baskıları engelleyerek eşitlik ve adaleti geliştirmek için bir Yeşil Yeni Mutabakat oluşturmaktır.
(2) Paragraf 1’in alt paragrafları olan A’dan E’ye kadar tanımlanan hedefler (bu önergede “Yeşil Yeni Mutabakat Hedefleri” olarak adlandırılacak) 10 yıllık bir ulusal seferberlik (bu önergede “Yeşil Yeni Mutabakat seferberliği olarak adlandırılacak) yoluyla hayata geçirilmelidir. Bu seferberlik aşağıdaki hedef ve projeleri gerektirmektedir:
(A) Şiddetli hava şartları gibi iklim değişikliği kaynaklı felaketlere karşı toplumca kararlaştırılmış projeler ve stratejiler için borç fonları ve yatırımlar dâhil direnç oluşturmak.
(B)
(i) Teknolojik olarak mümkün olan seviyede kirliliği ve sera gazı salınımını sonlandırarak
(ii) Temiz suya erişimi evrensel düzeyde garanti altına alarak
(iii) Sellerin ve diğer iklim etkilerinin risklerini düşürerek ve
(iv) Kongre’den çıkan her altyapı tasarısının iklim değişikliğini gözetmesini teminat altına alarak
Amerika Birleşik Devletleri’nin altyapısını onarmak ve geliştirmek.
C) ABD’deki enerji talebinin yüzde 100’ünü temiz, yenilenebilir ve sıfır emisyonlu enerji kaynaklarından elde etmek için,
(i) Mevcut yenilenebilir enerji kaynaklarını hızlıca genişletmek ve geliştirmek ve
(ii) Kapasite artırımı yapmak.
(D) Enerji verimli, yaygın ve “akıllı” güç şebekeleri kurmak veya geliştirmek ve uygun fiyatlı elektriğe erişimi sağlamak.
(E) Maksimum enerji verimliliğine, su verimliliğine, güvenliğe, fiyat uygunluğuna, konfora ve sağlamlığa elektrifikasyon yoluyla ulaşmak için ABD’deki mevcut tüm evleri yenilemek ve yeni evler yapmak.
(F) ABD’de çevre dostu imalatta geniş bir büyüme sağlamak ve imalathanelerden ve sanayiden kirlilik ve sera gazı salınımını teknolojik olarak mümkün olduğunca ortadan kaldırmak, yenilenebilir enerjiyle imalatı genişletmek ve mevcut imalathanelere ve sanayiye yatırım yapmak.
(G) Kirliliği ve sera gazı salınımlarını tarım sektöründen teknolojinin elverdiği ölçüde ortadan kaldırmak için Amerika Birleşik Devletleri’ndeki çiftçiler ve ırgatlarla ortak çalışmak, bunun için:
(i) Aile çiftçiliğini desteklemek,
(ii) Sürdürülebilir tarıma ve toprak verimini artıran arazi kullanım pratiklerine yatırım yapmak ve
(iii) Sağlıklı gıdaya evrensel erişimi sağlayan daha sürdürülebilir bir gıda sistemi kurmak.
(H) Kirliliği ve sera gazı salınımlarını ulaşım sektöründen teknolojinin elverdiği ölçüde ortadan kaldırmak için Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ulaşım sistemlerini elden geçirmek ve şu alanlarda yatırımlar yapmak:
(i) Sıfır emisyon taşıt altyapısı ve imalatı,
(ii) Temiz, uygun fiyatlı ve erişilebilir toplu ulaşım ve
(iii)Yüksek hızlı tren.
(I) Toplumca kararlaştırılmış projelere ve stratejilere fon sağlayarak kirlilik ve iklim değişikliğinin uzun dönemli, olumsuz sıhhi, ekonomik ve diğer etkilerini azaltmak ve yönetmek.
(J) Koruma ve ormanlaştırma gibi toprağın karbon depolama kapasitesini geliştirecek düşük teknolojili kanıtlanmış çözümler yoluyla doğal ekosistemleri onarmak ve bu sayede sera gazlarını atmosferden kaldırmak ve kirliliği azaltmak.
(K) Biyolojik çeşitliliği artıran ve iklim direncini destekleyen, yerele uygun ve bilim temelli projeler yoluyla tehdit altındaki, nesli tükenmeye yakın ve kırılgan ekosistemleri korumak ve onarmak.
(L) Ekonomik kalkınma ve sürdürülebilirliği desteklemek için mevcut tehlikeli atıkları ve metruk alanları temizlemek.
(M) Diğer emisyon ve kirlilik kaynaklarını belirlemek ve ortadan kaldırmak için çözümler bulmak.
(N) ABD’yi iklim faaliyetlerinde uluslararası lider yapmak ve diğer ülkelerin Yeşil Yeni Mutabakatı hayata geçirmesine katkıda bulunmak amacıyla teknoloji, uzmanlık, ürünler, fonlar ve hizmetlerin uluslararası dolaşımını desteklemek.
(3) Yeşil Yeni Mutabakat şeffaf ve katılımcı istişare, işbirliği ve savunmasız gruplarla, sendikalarla, işçi kooperatifleriyle, sivil toplum örgütleri, akademi ve iş dünyasıyla ortaklaşma yollarıyla geliştirilmelidir.
(4) Yeşil Yeni Mutabakat amaçlarını ve seferberliğini gerçekleştirmek için aşağıdaki hedef ve projeleri gerçekleştirmek gerekmektedir.
(A) Kamunun makul mülkiyet hisseleri ve yatırım gelirleri elde etmesini teminat altına alacak şekilde Yeşil Yeni Mutabakat üzerine çalışan topluluklara, organizasyonlara, federal, eyalet düzeyinde ve yerel kamu aktörlerine ve işletmelere yeterli sermaye (kamu hibeleri, kamu bankaları ve diğer kamu kaynakları yoluyla), teknik uzmanlık, destekleyici politikalar ve diğer biçimlerde destek sağlamak ve bunları güçlendirmek,
(B) Federal Hükümet’in emisyonların çevresel ve toplumsal tüm maliyetlerini ve etkilerini dikkate almasını garanti altına almak. Şunlar yoluyla:
(i) Mevcut yasalar,
(ii)Yeni politika ve programlar ve
(iii) Savunmasız grupların olumsuz etkilenmemesini sağlamak,
(C) Başta yükseköğrenim olmak üzere ABD’deki herkese, Yeşil Yeni Mutabakat seferberliğinde tam ve eşit katılımcı olabilmeleri için özellikle savunmasız gruplara kaynak, öğretim ve kaliteli eğitim sağlamak,
(D) Yeni temiz ve yenilenebilir enerji teknolojileri ve sanayilerinin araştırma-geliştirmesine kamu yatırımları yapmak,
(E) Yatırımları; ekonomik kalkınmayı teşvik etme, yerel ve bölgesel ekonomileri derinleştirme ve çeşitlendirme ve zenginliği ve kamu mülkiyetini inşa etmeye yönlendirmek, öte yandan kaliteli istihdam yaratmayı ve sera gazı kullanan sanayi kollarından diğer kollara geçişte zorluk yaşayacak olan savunmasız grupların ekonomik, sosyal ve çevresel çıkarlarını öncelemek,
(F) Savunmasız grupların ve işçilerin Yeşil Yeni Mutabakatı yerel düzeyde planlaması, uygulaması ve yönetmesi için demokratik ve katılımcı süreçlerin kullanılmasını garanti altına almak,
(G) Yeşil Yeni Mutabakat seferberliğinin güzel ücretler sunan kaliteli sendikal işler yaratmasını, yerel işçileri istihdam etmesini, eğitim ve gelişim fırsatları sunmasını ve geçiş sürecinden etkilenen işçilere ücret ve yan ödemeler denkliği garantisini sağlamak,
(H) ABD’deki herkese aile geçindirebilecek maaşı, makul aile ve sağlık izni, ücretli izni ve emeklilik sigortası olan bir iş garanti etmek,
(I) Tüm çalışanların örgütlenme, sendikalaşma ve tehdit, baskı ve taciz altında kalmadan toplu sözleşme pazarlıkları yapma haklarını korumak ve güçlendirmek,
(J) Tüm işverenler, endüstriler ve sektörler için; emek, iş sağlığı ve güvenliği, ayrım karşıtlığı ve ücret ve saat standartlarını dayatmak ve güçlendirmek,
(K) Ticaret kurallarını, tedarik standartlarını ve sınır ayarlamalarını güçlü emek ve çevre tedbirlerine tabi tutmak, bunun için:
(i) İstihdamın ve kirliliğin denizaşırı transferini durdurmak ve
(ii) ABD’de yerel imalatı genişletmek,
(L) Kamu arazileri, suları ve okyanuslarının korunduğundan ve istimlak hakkının istismar edilmediğinden emin olmak,
(M) Yerli halkları ve onların geleneksel yaşam alanlarını etkileyen her kararda yerlilerin özgür, öncelikli ve bilgilendirilmiş onayını almak, yerlilerle yapılmış tüm anlaşma ve paktlara uymak ve yerli halkların egemenlik ve arazi haklarını korumak ve uygulamak,
(N) Her iş insanı haksız rekabet ve ulusal veya uluslararası tekellerin hâkimiyetinden azade olduğu bir ticari ortam temin etmek.
(O) ABD’deki herkese
(i) Kaliteli sağlık hizmeti,
(ii) Uygun fiyatlı, güvenli ve yeterli barınma,
(iii) Ekonomik güvenlik ve
(iv) Temiz su, temiz hava, sağlıklı ve uygun fiyatlı gıda ve doğaya erişim sağlamak.
Metin www.congress.gov adresinden Türkçeye Ekin Barış Şah tarafından çevrilmiştir. (Orijinali için https://www.congress.gov/116/bills/hres109/BILLS-116hres109ih.pdf)
