El Yazmaları’nın Notu: Koronavirüs ölümleri biyolojik sebeplerden kaynaklandıkları kadar, bir dizi toplumsal/ekonomik koşullar tarafından da belirleniyor. Sağlık ve kamusal hizmetlerin yaygınlığı, yöneticilerin sermaye odaklı mı yoksa halk odaklı mı düşünüyor olmaları salgının ölümcüllüğünü belirliyor. Bu bağlamda komünist partiler tarafından yönetilen Hindistan’ın Kerala eyaletindeki pandemi yönetimi deneyimini anlatan makaleyi okuyucularımızın ilgisine sunuyoruz.
K.K. Shailaja, Hindistan’ın güneybatısında 35 milyonluk nüfusa sahip Kerala eyaletinde iktidarda olan Demokratik Sol Cephe hükümetinde sağlık bakanı. 25 Ocak 2020’de Çin’in Wuhan kentinde COVID-19’un patlak vermesi üzerine yapılacakları tartışmak için üst düzey bir toplantı yaptı. Onu özellikle endişelendiren şey, Çin’in Hubei eyaletinde öğrenimi gören çok sayıda Keralalı öğrenci olmasıydı. Shailaja, 2018’de Kerala’yı vuran Nipah virüsü sırasında departmanını hızlı ve verimli bir şekilde yönlendirdiği için geniş çapta övgü kazanmıştı. Shailaja virüs Wuhan’dan diğer bölgelere yayılmaya başlarsa kaybedilecek zamanın olmadığını fark etti; eyalet hükümeti enfekte olması muhtemel kişileri tanımlamak ve daha sonra test etmek, yayılmayı azaltma ve hastaları tedavi etmek için gerekli olan mekanizmaları kurmak zorunda kaldı. 26 Ocak 2020’de Shailaja’nın departmanı işi koordine etmek için bir kontrol odası kurdu.
Kerala’nın Sağlık Departmanı, Nipah virüs kampanyasının benzeri bir şekilde harekete geçti. Çalışmak için 18 komite kurdular ve eylemlerini değerlendirmek için günlük akşam toplantıları düzenlediler; çalışmanın en önemli özelliği ise bu akşam toplantılarından sonra Shailaja’nın sakin ve rasyonel bir şekilde neler olduğunu ve departmanının neler yaptığını açıkladığı günlük basın toplantılarıydı. Bu basın toplantıları – ve daha sonra eyaletin Başbakanı Pinarayi Vijayan’ın basın toplantıları – önce virüsün şiddeti konusunda eğitilmesi gereken ve daha sonra virüsün ölümcüllüğünü yenmek için kitlesel bir kampanyaya katılmaları gereken halka liderlik etti.
Wuhan’da bulunan ve koronavirüsü olan bir tıp öğrencisi evine döndü ve 30 Ocak’ta testi pozitif çıktı; daha sonra iki öğrenci daha virüsle Kerala’ya geri döndü. Kerala’nın Sağlık Departmanı tarafından kurulan sistem onları başka bir yere yerleştirdi; onlara da test yapıldı ve [öğrenciler] karantinaya alındılar. Bu öğrenciler virüsten kurtuldular ve sonrasında Kerala’da ikincil veya topluca yayılım olmadı. Hükümet kurduğu sistemi dağıtmadı, çünkü bu virüsün öldürücü olacağı hemen anlaşıldı ve virüsün üstesinden gelmek bu kadar kolay olmayacaktı.
Mart ayına kadar, büyük ölçüde Avrupa’dan Kerala’ya gelenler nedeniyle, koronavirüs pozitif vakaların sayısı arttı. Kerala halkı -çok sayıda insanı dünya çapında eğitim gördükleri ve çalıştıkları için- olağanüstü hareketlidir. Toplumun bu uluslararası karakteri eyalet hükümetini pandemilere karşı duyarlı hale getirmektedir.
Zincir Kır
“Zinciri Kır” Kerala’daki sol hükümetin sloganı idi. Düşünce basit: Koronavirüsü pozitif olan kişiler başkalarıyla temas ettiğinde, daha sonra onlar daha fazla insanla temas ettikten sonra virüs çok daha hızlı yayılır ve böylece salgın da yayılır. Virüsü taşıyanlar başkalarıyla temas etmezse, o zaman dağılma zinciri kırılır.
Fakat virüsü taşıyıp taşımadığınızı nasıl anlarsınız? Dünya Sağlık Örgütü bunu öğrenmenin tek yolunun -temel belirtileri gösteren herkese- halka test uygulamak ve daha sonra enfekte olanların kendilerini karantinaya aldıklarından emin olmak olduğunu belirtti. Çeşitli nedenlerden dolayı, ama kısacası genellikle halkın durumundan çok borsaların durumuyla daha fazla ilgilenen hükümetlerin işe yaramazlıkları nedeniyle, bu testler yetersizdir. Hindistan hükümetinin sağlık harcamaları dikkate değer derecede kayıtsız idi: Sağlığa GSYİH’sının sadece yüzde 1,28’ini harcadı, bu da 1000 kişi başına sadece 0,7 hastane yatağı olduğunu, ülkede sadece 30.000 solunum cihazı olduğu ve 100.000 kişi başına sadece 20 sağlık çalışanı (DSÖ standardı olan 22’nin altında) düştüğü anlamına gelmektedir. Bu küresel bir salgın için hazırlıklı olunmadığını göstermektedir.
Komünist ve Sol partilerin bir koalisyonu tarafından yönetilen Kerala hükümeti, şimdiye kadar Hindistan’da açık ara koronavirüs için en fazla sayıda kişiyi test eden iktidardır. “Zinciri kırmak” için hükümet sıkı bir “temas takibi” yürütüyor ya da enfekte olmuş kişinin kimlerle temasa geçtiğini ve sonra o kişinin kimlerle temasa geçtiğini inceliyor, böylece muhtemelen enfekte olmuş insanların bütün zincirini bilgilendirilebiliyor ve tecrit edebiliyor. Enfekte kişilerin bulundukları yerleri gösteren yol haritaları basılıyor ve o sırada orada bulunan kişilerden tarama yapılmaları ve test edilebilmeleri için Sağlık Departmanına başvurmaları istenmektedir. Yol haritaları sosyal medya ve hükümetin telefon uygulaması GoK Direct aracılığıyla yaygın bir şekilde dağıtılmaktadır. Yerel hükümet yetkilileri ve ASHA sağlık çalışanları (yerel halk sağlığının temel direği olan kadınlar), enfekte olmuş kişileri bulma ve onların temas ettikleri kişilerin de tecrit olduğundan emin olma altyapı çalışmalarını yapıyorlar.
Dünyada nüfusun en yoğun olduğu bölgelerden birinde karantina kolay bir mesele değildir. Hükümet, hastaları karantinaya almak için koronavirüs bakım merkezleri kurmak üzere boş binaları devraldı ve evde karantinaya alınması gereken ancak aşırı kalabalık evlerde bulunanların hükümet tarafından kurulan tesislere taşınmaları için düzenlemeler yaptı. Karantinadaki ve bu merkezlerdeki herkes Yerel Öz Yönetimler tarafından beslenecek, tedavi edilecek ve tedavinin faturası eyalet hükümeti tarafından ödenecek.
Fiziksel Mesafe, Sosyal Birlik
Virüsün yüzeylerde kaldığı ve hava yoluyla taşındığı anlaşılır hale gelir gelmez, eyalet hükümeti kaynaklarını el dezenfektanları ve maskeleri üretmek için seferber etti. Bir kamu sektörü şirketi el dezenfektanı üretmeye başladı. Gençlik hareketi – Hindistan Demokratik Gençlik Federasyonu – ve diğer kuruluşlar da el dezenfektanı üretmeye başlarken, kadın kooperatifi birimleri – Kudumbashree (4,5 milyon üyesi var) – maskeler üretmeye başladılar.
Yerel yöneticiler kendi acil durum komitelerini kurdular ve halka açık alanları temizlemek için gruplar oluşturdular. Hindistan Komünist Partisi(Marksist)’nin kitle örgütleri otobüsleri sterilize etti ve yolcuların ellerini ve yüzlerini yıkaması için otobüs istasyonlarına lavabolar kurdular. Kerala’daki en büyük sendika federasyonu -Hindistan Sendikalar Merkezi-, işçileri kamusal alanları dezenfekte etmeye ve karantinaların bir sonucu olarak sıkıntı çeken diğer işçilere yardım etmeye çağırdı. Bu kapsamlı temizlik kampanyaları toplum üzerinde pedagojik bir etkiye sahipti, çünkü gönüllüler “zinciri kırmak” için sosyal gereklilikler konusunda topluma talimat verebildiler.
Dünyada nüfusun en yoğun olduğu bölgelerden birinde karantina kolay bir mesele değildir. Hükümet, hastaları karantinaya almak için koronavirüs bakım merkezleri kurmak üzere boş binaları devraldı ve evde karantinaya alınması gereken ancak aşırı kalabalık evlerde bulunanların hükümet tarafından kurulan tesislere taşınmaları için düzenlemeler yaptı. Karantinadaki ve bu merkezlerdeki herkes Yerel Öz Yönetimler tarafından beslenecek, tedavi edilecek ve tedavinin faturası eyalet hükümeti tarafından ödenecek.
Fiziksel izolasyon ve karantina ile ilgili önemli bir sorun ruhsal sıkıntıdır. Hükümet, bu durumdan korkan veya gergin olanlar için şimdiye kadar yaklaşık 23.000 -ve daha da fazla- danışma oturumu gerçekleştiren 241 danışmanların bulunduğu çağrı merkezleri kurdu. Hindistan Komünist Partisi(Marksist)’nin politbüro üyesi, eyalet Başbakanı Pinarayi Vijayan baş terapistlerden biri oldu. Vijayan’ın basın toplantıları serinkanlı ve sakinceydi. Toplantılarında Vijayan, insanların hükümet tesislerini nezaket ve haysiyetle kullanması gerektiğine değiniyordu. Pinarayi Vijayan, “Fiziksel uzaklık, sosyal birlik — şu anda sloganımız bu olmalı” demekteydi.
Yardım
Hindistan Başbakanı Narendra Modi, koronavirüse karşı tuhaf bir tavır aldı. Kısmi sokağa çıkma yasağı çağrısında bulundu ve Hindistanlıları sanki virüsü korkutuyormuş gibi ellerini çırpmaya ve tavalara vurmaya çağırdı. Aslında onun sağcı partisinin takipçileri virüsün gürültüyle öldürülebileceğini iddia eden mesajları yaydılar. Kerala’nın başbakanı, Modi’nin sönük konuşmasıyla aynı gün, 270 milyon dolarlık bir yardım paketi açıkladı. Pakette, kadın kooperatifi Kudumbashree aracılığıyla ailelere verilen borçlar, kırsal istihdam garanti programı için daha yüksek tahsisler, yaşlılara iki aylık emekli maaşı ödemeleri, ücretsiz tahıl yiyecekleri ve sübvansiyonlu fiyatlarla yiyecek sağlamaları için aşevleri desteği yer alıyor. Su ve elektrik için kamu hizmetleri ödemelerinin yanı sıra borç ödemelerine ait faizler ertelenecek.
2008-09 mali krizi sonrasında alınan kötü kararların bir sonucu olarak dünyanın dört bir yanındaki halk sağlığı sistemleri tamamen tükenirken; 2006’dan 2011’e kadar iktidarda olan Solcu hükümet görev süresi boyunca, yenilenen eyaletin halk sağlığı sistemini nispeten daha da güçlendirmek için bolca para harcadı.
İhtiyat
Neoliberalizmin büyük zaferlerinden biri, demokrasiyi zayıf bir devlet ile sadece savaş ve parayla ilgilenen bir hükümet olarak ve otoriterizmi halkın iyiliğini düşünen güçlü kurumları olan devlet olarak tasvir etmesiydi. Bu, -daha büyük ölçüde- Çin’in veya -Hindistan Birliği’nde bir eyalet olarak- Kerala’nın virüs salgınıyla savaşabilirken tasavvurlarda nasıl başarısız olarak görüldüklerinin nedenidir. Hem Çin’de hem de Kerala’da, toplumun kurumları nispeten sağlam kalmaktadır; dahası, aktif sosyalist partilerle birlikte dünyanın bu bölgelerinin politik dünyası, virüsle mücadelede zamanlarını ve enerjilerini vermeleri için parti üyelerinin ve kitle örgütleri üyelerinin içindeki gönüllülük ruhunu çağırabildi.
COVID-19’a karşı mücadele sona ermedi. İhtiyatlı olmak gerekli. Aşıların test edilmesi ve onaylanması gerekiyor; Çin’de Kübalı doktorlar tarafından etkin bir şekilde kullanılanlar da dahil olmak üzere daha iyi tedavilerin araştırılması ve paylaşılması gerekmektedir. Ancak ihtiyatlı olunsa bile, Kerala gibi yerlerden alınan dersler dikkate alınmalıdır.
Bir salgında rasyonel bir insan, yaygın korkunun ve damgalanmanın kolektif eyleme panzehir olduğu kapitalist bir toplumdan ziyade insanların virüsü yenmek için bir araya geldiği sosyalizmin normlarına göre yönetilen bir toplumda yaşamayı tercih eder.
Vijay Prashad Hintli bir tarihçi, editör ve gazetecidir. LeftWord Books’ın baş editörü ve Tricontinental: Sosyal Araştırmalar Enstitüsü’nün müdürüdür.
Subin Dennis, Tricontinental: Sosyal Araştırmalar Enstitüsü’nde ekonomist ve araştırmacıdır.
(Bu yazı MR Online sitesinden Türkçeye El Yazmaları için Caner Malatya tarafından çevrildi. Yazının orijinali için https://mronline.org/2020/03/24/an-often-overlooked-region-of-india-is-a-beacon-to-the-world-for-taking-on-the-coronavirus/)
