21 Mart günü Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov açıklamasında “Savaştayız. Evet, özel bir askeri operasyon olarak başladı, ancak bu grup orada kurulur kurulmaz, kolektif Batı buna Ukrayna tarafında katıldığında, bizim için bu zaten bir savaş haline geldi.”[1] ifadelerini kullandı. Savaşın başladığı 2022 yılından bu yana askerî harekâta savaş demenin ya da savaşa hayır sloganını söylemenin, sosyal medyada buna dair paylaşımda bulunmanın gözaltı sebebi olduğu Rusya’da, en üst makamlardan savaş itirafı geldi. Bunun hemen akabinde meydana gelen Crocus’taki silahlı saldırı hâliyle çok fazla kuşkulu duruma sebep oldu. Ukrayna’daki gidişatın sonbahardan bu yana Rusya lehine döndüğü söylenebilir. Bunun sebebi de Ukrayna’nın asker kaybını karşılayacak nüfusa sahip olmaması ve Batı’dan gelen yardımlara muhtaç olmasıdır. Zira ABD senatosundan geçen yardım paketinde büyük pastayı İsrail kaptı, AB’nin ise kendi iç sorunları sürekli yardım gönderilmesine engel oluyor. Yaz dönemi Ukrayna ordusu cephede günde 10 bin civarı top atışı yapabilirken, mühimmat takviyesi alamadığı için sonbahardan bu yana bin – iki bin seviyelerine kadar geriledi. Buna karşılık Rusya’nın hâlen aynı kapasitede top atışı yapabiliyor olması da Avdeyevka’yı Ukrayna’dan almasını sağlamıştı.
Rusya’daki başkanlık seçimlerinden Putin’in iktidarı boyunca en yüksek katılımla gerçekleşen bu seçimde yine rekor denebilecek %87’nin üzerinde bir oy alması elini güçlendirmiş durumda. 2022’de gerçekleştirilen ilk seferberliğin ardından bu seçim galibiyetinin verdiği güçle de ikinci bir seferberlik ilan etmesi olası görünüyor. Peskov’un yaptığı açıklama, seferberlik ile ilgili söylentiler ve üstüne Crocus City Hall’de meydana gelen silahlı saldırı Batı ve Ukrayna için Putin’in tezgahladığı bir katliam olarak nitelendiriliyor. Medvedev ise yaptığı açıklamada “bunun arkasından Ukrayna çıkarsa ölüme karşılık ölüm olur” ifadelerini kullandı. Henüz saldırının perde arkası belirsizliğini koruyor. Tek görünen her iki tarafın da saldırıyla ilgili birbirlerini suçluyor olmasıdır.
Neler Olmuştu?
22 Mart gecesi Moskova yakınlarındaki Krasnogorsk’ta bulunan Crocus City Hall konser salonunda silahlı saldırı meydana geldi. Makineli tüfeklerle silahlanmış bir grup konser alanına girip ateş açtı, binada yangın çıktı ve patlamaların olduğu bildirildi. Rusya Soruşturma Komitesi’ne göre saldırıda 100’e yakın kişi hayatını kaybetti ve kurum bu sayının daha da artabileceği konusunda uyardı. Rusya Sağlık Bakanlığı ölenler arasında üç çocuğun da bulunduğunu bildirdi. Rusya Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre, cumartesi sabahı itibarıyla saldırı sonucunda 126 kişinin yaralandığı belirtildi.
Rusya Federasyonu Başbakan Yardımcısı Tatyana Golikova, durumu ağır olan tüm yaralıların ameliyata alındığını söyledi. Rusya Sağlık Bakanı Mihail Muraşko da acil bakımla ilgili ana çalışmanın tamamlandığını belirtirken, “ağır hastalarla çalışmalar devam ediyor, her şey çok istikrarlı bir seviyede sürüyor” dedi. Bölgedeki saldırıdan etkilenenler için kan bağış merkezleri kuruldu ve kan bağışlamak isteyenleri kabul etmeye devam ediyor.
Saldırı Sonrası Meydana Gelen Olaylar
Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) Direktörü Aleksander Bortnikov, Rusya İçişleri Bakanı Vladimir Kolokoltsev, Soruşturma Komitesi Başkanı Aleksander Bastrıkin ve Rusya Muhafızları Direktörü Viktor Zolotov, Moskova bölgesindeki silahlı saldırıya ilişkin soruşturma hakkında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e bilgi verdi. FSB Direktörü Bortnikov, 23 Mart sabahı olayla ilgili 11 şüphelinin gözaltına alındığını Kremlin’e bildirdi. Bu 11 kişinin 4’ünün doğrudan silahlı saldırıya karıştığı ifade edildi.[2] Moskova Bölgesi Valisi Andrey Vorobyov, Crocus City Hall’deki yangının neredeyse söndürüldüğünü, itfaiyecilerin molozları temizlediğini söyledi. Ayrıca yangının merkez üssü olan oditoryumun çatısının çöktüğü de ifade edildi. Başkentin havalimanlarında güvenlik önlemleri arttırıldı. Rusya Demiryolları, trenler ve tren istasyonlarındaki güvenlik önlemlerinin artırıldığını duyurdu. Bryansk bölgesinde “Durdurma” planı açıklandı ve M-3 “Ukrayna” otoyolunda kısıtlamalar getirildi.
Uluslararası Tepkiler ve Alternatif İddialar
Aralarında Almanya, İtalya, İspanya, Fransa, İsrail, Kanada, Brezilya, Macaristan, İran ve Çin’in de bulunduğu birçok ülkenin yetkilileri Krasnogorsk’ta yaşanan trajedi nedeniyle taziyelerini dile getirdi. Başsağlığı dileklerine BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de katıldı.
Mart başında ABD’nin yayınladığı silahlı saldırı ihtimaline dair uyarı, saldırıya ilişkin önceden istihbarat alındığını gösteriyor. Rusya makamları da ABD’nin bu bilgiyi kendileriyle paylaştığını ancak verilen bilginin sadece karakteristik bir saldırının öngörüsü olduğuna işaret ettiler. Yani ABD istihbaratı da net bir veri sunmuyordu. Kommersant haberinde bazı kaynaklarının Crocus City Hall’e yapılan saldırıda Rusya’da terör örgütü olarak kabul edilen Rus Gönüllü Kolordu’nun parmağı olduğunu ifade etti. Ayrıca saldırıdan birkaç saat önce FSB, bu grubun destekçilerinin Moskova’da gözaltına alındığını bildirdi.[3] Aynı zamanda Reuters, Crocus City Hall’deki saldırının sorumluluğunu IŞİD’in üstlendiğini yazdı. The New York Times[4] ve CBS News’in[5] de aralarında bulunduğu Amerikan medyası, ABD’li yetkililere atıfta bulunarak bu açıklamayı doğruladı. Onlara göre, Mart ayında ABD, IŞİD’in Afganistan merkezli Horasan vilayetindeki bir kolunun Moskova’ya saldırı düzenlemeyi planladığına dair istihbarat topladı. Ayrıca Baza ve 112 haber ajanslarının yazdığına göre, Bryansk bölgesinde durdurulan beyaz Renault Symbol marka bir arabada, çok sayıda Tacikistan vatandaşı olduğu ve ikisinin gözaltına alındığı ve geri kalanların kaçtığı yazıldı. Ancak Tacikistan Dışişleri Bakanlığı vatandaşlarının saldırıya karıştığını yalanladı.
Sonuç
Saldırının arkasında kimin olduğu muğlaklığını korurken, ABD’nin başını çektiği Batılı ülkeler faillerin IŞİD militanı olduğunu hep bir ağızdan dile getirdiler. Rusya tarafı ise yürüttüğü soruşturma neticesinde olayın arkasında Ukraynalıların olduğunda ısrar ediyor. Baştan beri ifade edildiği gibi olayın belirsizliği, şu an için neden, nasıl ve kimin için bu saldırının gerçekleştiğini kesin olarak söylemeye izin vermiyor. Ancak her iki emperyalist kampın da kendi çıkarları doğrultusunda bir açıklama yapması sistemin doğasından gelen bir durum. Ukrayna tarafının savunduğu gibi Putin’in Ukrayna’daki savaşta hedeflerine daha hızlı ulaşmak için bir tezgâh kurmuş olması, Putin’in son seçimlerde aldığı oy ve destek düşünüldüğünde mantıklı görünmüyor. Çünkü hâlihazırda yüksek bir oy oranıyla tekrar devlet başkanı olan Putin, mevcut askerî politikalarla halkı ikna etmiş görünüyor. Rusya tarafı ise yürütülen soruşturma kapsamında faillerin Ukrayna’dan geldiğini öne sürüyor. Böyle bir saldırı Ukrayna’ya hiçbir katkı sağlamayacak türden bir eylem ama aynı şekilde şayet Putin kendisi tasarladıysa bu kadar büyük bir halk desteğini arkasına almış bir lider için de mantıksız bir hamle olacaktır.
Dipnotlar:
[1] https://rtvi.com/news/peskov-zayavil-chto-rossiya-nahoditsya-v-sostoyanii-vojny/
[2] https://www.rbc.ru/society/23/03/2024/65fe90c49a7947fabf1191c2?from=from_main_1
[3] https://rtvi.com/news/fsb-zaderzhany-semero-moskvichej-kotorye-hoteli-sozdat-yachejku-rdk/
[4] https://www.nytimes.com/live/2024/03/22/world/moscow-shooting
[5] https://www.cbsnews.com/news/mass-shooting-music-venue-crocus-city-hall-moscow-picnic-concert/
