Bu noktada, eğer Squid Game’i izlemediyseniz, size defalarca önerilmiş olma ihtimali bulunmaktadır. Bu Kore dizisi hızla tüm zamanların en çok izlenen yabancı dilde yapılmış yapımlardan biri haline geliyor ve şu anda 90 ülkede Netflix’in en çok izlenen dizisi. Netflix CEO’su Ted Sarandos, dizinin şimdiye kadarki en büyük dizi olabileceğini öne sürdü ve Güney Koreli bir geniş bant şirketi, dizi nedeniyle oluşan yoğun trafik artışından sonra Netflix’e dava bile açtı.
Peki, dünya çapında devasa bir izleyici kitlesini büyüleyen, nakit sıkıntısı çeken yarışmacıların para için çocukluk oyunlarında kelimenin tam anlamıyla ölümüne kadar savaştığı ve zengin VIP’lerin izlediği kan dolu hayatta kalma şovu ne hakkındadır? Belki de bunun neredeyse hiç kurgu olmadığı gerçeği ile ilgilidir. Squid Game, sınıf mücadelesi ve ekonomik kaygılar gibi temaları dramatik bir rekabetle keşfederek sosyal gerçeklerimizi mükemmel bir şekilde yansıtır.
Squid Game, Bong Joon Ho’nun senaristlerinden biri olduğu ve yönettiği ve 2019’da Kore’de büyük başarı kazanan Parazit de dâhil olmak üzere, kapitalist toplum eleştirileriyle son zamanlarda başarı kazanan dizi film ve televizyon dizilerini takip ediyor. Aynı zamanda, ABD’li hiciv “Sorry to Bother You” da 2018’de antikapitalist eğlence için kesintisiz bir susuzluk olduğunu kanıtlayan kritik bir başarıydı.
Küresel pandemi sırasında yükselen finansal mücadelelerin şiddetlendirdiği, son yıllarda kapitalizmden giderek uzaklaşma eğilimi düşünüldüğünde bu pek de şaşırtıcı gelmiyor. Bu yüzden Demokrat Partili Alexandria Ocasio-Cortez gibi insanlar siyasi ünlüler oldular ve sosyalizm resmen zamanın ruhunun bir parçası oldu.
Kapitalizmden nefret etmenin havalı olduğu bir çağda, onu eleştiren eğlence her zamankinden daha havalı hale geldi. Ama bu siyasi ilerleme anlamına mı geliyor? Barış için Siyah İttifakı’nın anti-emperyalist örgütleyicilerinden Rhamier Balagoon, buna “hayır” diyor. Refinery29’a yaptığı açıklamada “Kapitalizmin egemenliğinde her şey bir meta haline gelebilir ve nihayetinde radikallikten arındırılabilinir” dedi. “Hollywood, şirketleştirilmiş Amerika aracılığıyla, insanların şiddet içeren bir sisteme karşı direniş fikrini romantikleştirmelerine izin veren bu eylemsel hareketlereyer açıyor.”
Balagoon henüz Squid Game’i izlemedi, ancak anti-kapitalist eğlencenin yükselişini, liberallerin, örgütlenme çabasında bulunmadan görünüşte radikal söylemlere ayak basmasının bir yolu olarak görüyor. Milyarder Jeff Bezos geçtiğimiz günlerde bu noktayı, diziyi izlemek için “bekleyemediğini” belirttiği bir tweet ile kanıtladı. Bezos’un şirketlerinde çalışan işçilerin genellikle güvensiz ve kötü çalışma koşullarında çalıştığına dair ironi, pek çok kişinin gözünden kaçmış değil.
Squid Game’in radikal antikapitalist mesajlarının insanlar tarafından anlaşılmamasının bir başka göstergesi de, oyundaki karakterlerin hepsinin yoksulluk ve hayatlarını tehdit eden borçlarının olduğu yerden gelmelerine rağmen, birçok izleyicinin onların “orada olmayı seçtiği” fikrini düşündürtmesi. Bu, kapitalist bir toplumda mevcut özgür irade yanılsamasını yıkmaktan ne kadar uzakta olduğumuzu gösterir; dizinin sevilen karakterlerinden biri olan Ji-yeong, oyuna girmeden önce tacizci babasını öldürdüğü için hapisten yeni çıktığını açıklar.
Boboand Flexpodcast’inin ortak sunucusu ve düşünür Bobo Matjila,“İnsanları kapitalizmin onları içine soktuğu boktan koşullardan kendilerinin sorumlu olduklarına inandırmak için, özgür irade fikri beyaz üstünlükçü kapitalizm tarafından bir silah olarakkullanıldı.” diyor. “Özgür iradeye inanan bir toplum, bu toplum tarafından ne kadar marjinalleştirilse ve ezilse de, herkesin içinde bulunduğu koşullardan ve maddi koşullardan sorumlu olduğuna üstü kapalı olarak inanır.”
Balagoon, her insanın halen kapitalizme katılmaya zorlandığını belirterek bunu onaylıyor. İnsanlar “sistemi gerçekten devirebileceğimiz bir devrim dışında, kapitalizmden kurtulmamızın gerçek bir yolu yok” diyorlar. “İstediğin kadar antikapitalist olabilirsin ama günün sonunda hala uyanıp işe gitmen gerekiyor.”
Squid Game senaristi ve yönetmeni (diziyi 2009’da yazan, ancak stüdyolar tarafından 10 yıl boyunca reddedilen ve bir noktada finansal zorluklar nedeniyle dizüstü bilgisayarını satmak zorunda kalan) Hwang Dong-hyuk’a hakkını vermek gerek, çünkü antikapitalist mesajların çoğunun İngilizceye çevrilirken sulandırılmış olduğu görülüyor. FeelingAsian podcast’inin ortak sunucusu Youngmi Mayer, viral bir Tiktok’ta, İngilizce izleyicilerin altıncı bölümdeki “Gganbu” başlıklı donuk sahne gibi önemli sahnelerde birçok nüansı görmediklerini açıklıyor. Şu anki İngilizce çeviride Oh Il-nam şöyle diyor: “Her şeyi paylaşıyoruz.” Korecede diyor ki: “Seninle benim aramda mülkiyet yok.” Ayrıca, birçok çevirmenin düşük ücretli ve fazla çalıştırıldığını da belirtmekte fayda var, ki Mayer bunu “yapımcıların hatası” olarak açıklıyor.
Çeviri sorunları bir yana, Parazit’ten iki yıl sonra Squid Game’in popülaritesi, antikapitalist eğlencenin hiçbir yere gitmediğini ve gitmemesi gerektiğini gösteriyor. Bununla birlikte, yeni yayınlar henüz ilerleme kaydetmediğimiz şeklinde yorumlanmamalıdır.
Matjila, “Bu diziler ne kadar iyi olursa olsun, hiçbirinin bakış açılarını değiştirmede etkili olduğunu düşünmüyorum. Çünkü bu diziler açıklayıcı ama yönlendirici değil” diyor. “Geç evre kapitalizmi egemenliğinde var olmanın dehşetlerini anlatmakta harika bir iş çıkarıyorlar ama bu dehşetlere bir çözüm önermek gibi bir şey yapmıyorlar.” Sonuç olarak Matjila, bu dizileri izledikten sonra politik açıdan zaten olduğumuzdan daha da aktif bir şekilde hissetme riskini aldığımızı söylüyor.
Basitçe söylemek gerekirse, hepimiz Squid Game ve takip eden diğer benzer dizilerin tadını çıkarmaya devam etmeliyiz. Onlardan büyük ölçüde zevk alıyoruz çünkü kendimizle çok ilişkilendirilebilinirler. Ancak antikapitalizmin Netflix’teki milyarderler tarafından bize yeniden pazarlandığının da farkında olmalıyız. Ve gerçekten, diziyi izleyerek, eğlenceyi kucaklayan VIP’lerden daha iyi miyiz? Belki de en rahatsız edici eğilim budur.
(Bu yazı refinery29.com sitesinden Türkçeye Caner Malatya tarafından çevrilmiştir. Orijinali için https://www.refinery29.com/en-us/squid-game-netflix-anticapitalist?utm)
